“Overyan endometriozisi” olan kadınlarda fertilite nasıl korunur?

Fertilitenin korunması, over cerrahisi geçiren şiddetli endometriozisi olan hastalarda dikkate alınması gereken önemli bir konudur.

Anahtar noktalar

Vurgu

• Bu derleme, endometriozis cerrahisi geçiren kadınlarda fertilitenin korunmasının önemini değerlendirmektedir.
• Yazarlar, fertilitenin korunması ve iyileştirilmesi için şiddetli endometriozis cerrahisinin dikkatle yapılması gerektiği sonucuna varmışlardır.

Önemi

• Endometriozis cerrahisi sonrası over rezervinde azalma birçok yayında bildirilmiştir.
• Cerrahi sırasında over hasarının en aza indirilmesi ve over rezervinin korunması, ciddi endometriozisi olan hastanın gelecekteki fertilitesi için çok önemlidir.

Ne yapıldı?

• Bu derleme, endometriozis cerrahisi sırasında over rezervini koruma tekniklerinin bir özetidir.
• Eksizyonel ve ablatif cerrahi kombine tekniği, over rezervinin korunmasında kullanılan tekniklerden biridir. Kist duvarının çıkarılması için kistektomi ve endometriomayı açmak ve kist iç duvarının destrüksiyonu için ablatif cerrahi birlikte gerçekleştirilir.
• Ooforektomi (yumurtalıkların çıkartılması) vakalarında veya endometriozis için rekürrens (nüks) riski yüksek olan olgularda taze insan over dokusunun ototransplantasyonu tanımlanmıştır.
• Bir diğer önemli konu prematür over yetmezliği için artmış risktir. Şiddetli overyan endometriozisi olan kadınlarda sağlıklı over dokusunun kriyoprezervasyonu (dondurulması), özellikle nüks durumunda bir seçenektir.
• Kriyoprezerve over dokusunda mikroskobik endometriotik odaklar izlenirse, yazarlar, hastalığın nüksünü azaltmak için “folikül izolasyonundan sonra in vitro folikül matürasyonu” olarak isimlendirilen bir yöntem tanımlamışlardır.

Anahtar sonuçlar

• Endometriozis cerrahisi önemlidir: Yetersiz cerrahi rekürrens ile sonuçlanabilirken aşırı cerrahi over dokusunun destrüksiyonuna yol açabilir.
• Kistektomi ve ablatif cerrahiyi kombine eden bir teknik tanımlanmıştır. İlk önce kistektomi gerçekleştirilir, daha sonra rezidüel kist, hasarı önlemek için bir CO2 lazeri ile vaporize edilir (buharlaştırılır).
• Yazarların yakın zamanda yayınlanan bir başka yazısında overyan endometriozisli 52 hastada bu kombine teknik değerlendirildi.
• Ooforektomi ve konservatif tedavi sonrası rekürrens riski yüksek olduğunda over dokusunun ototransplantasyonu over rezervini korumak için bir seçenektir.
• Kadınlar prematür over yetmezliği riski altındaysa, embriyo kriyoprezervasyonu, oosit kriyoprezervasyonu ve over dokusu kriyoprezervasyonu gibi çeşitli seçenekler fertiliteyi koruyabilir.
• Bu tekniğin kullanımı ve başarısı, yaş ile birlikte fertilitede azalma olması nedeniyle, yaşa bağlıdır.
• Kriyoprezervasyon için korteksten elde edilen over dokusu hemen doku kültürü tabaklarına aktarılır ve daha sonra iki farklı teknikle yeniden implante edilir.

Özet

Endometrioziste birçok tedavi yöntemi olmasına rağmen, optimal tedavi henüz geliştirilmemiştir. Tedavinin amacı, ağrıyı azaltmak, fertiliteyi korumak ve iyileştirmek ve rekürrensi geciktirmektir.

Endometriozis cerrahisi sırasında over iskemi ve perfüzyon hasarı, klinisyenler tarafından dikkate alınması gereken önemli bir husustur. Endometriozis varlığına bağlı olarak over rezervi zaten azalmış olduğundan, cerrahi daha da dikkatli bir şekilde düşünülmelidir. Belçika’dan bir grup bilimadamı, Donnez ve arkadaşları, “Minerva Ginecologica” isimli dergide “Overyan endometriozis ve fertilitenin korunması: 2018’deki mücadele” başlıklı prospektif bir çalışma yayınladılar.

Yazarlar, endometriozis cerrahisi sırasında over hasarını minimalize etmek ve over rezervini korumak için geliştirdikleri teknikleri özetlediler. İlk teknik, eksizyonel ve ablatif cerrahinin kombinasyonudur. Over endometriozisi olan 52 hastayla yapılan çalışmalarında, 2-5. günde over hacmi ve AFS (antral folikül sayısı)’nin operasyon sonrası 6. haftada kontralateral (karşı) sağlıklı over ile benzer olduğunu bulmuşlardır.

Fertilitenin korunduğu ikinci teknik, ooforektomi yapıldığında veya yüksek rekürrens riski olduğunda endometriozisi olan hastalara taze insan over dokusunun ototransplantasyonudur. Bu teknikte, taze over dokusu, heterolateral (kontralateral=karşı taraf) overin dekortike medullasına veya overyan kan damarlarına yakın olan sağlıklı kontralateral overyan hilusun altına transplante edilebilir.

Prematür over yetmezliği riski olan kadınlarda, embriyo kriyoprezervasyonu, oosit kriyoprezervasyonu ve over dokusu kriyoprezervasyonu gibi çeşitli seçenekler fertilitenin korunması için mevcuttur. En etkili metot olarak embriyo kriyoprezervasyonu kabul edilse de, yazarlar endometriozisten etkilenen hastalar için sağlıklı over dokusunun kriyoprezervasyonunun iyi bir seçenek olduğunu önermektedir. Özellikle rekürrens (nüks) durumunda ve 35 yaş altındaki kadınlarda ümit verici bir yöntemdir. Kriyoprezerve doku, over hilusu altında overyan damarlar ve fimbriaya yakın oluşturulan peritoneal pencereye veya korteks çıkarıldıktan sonra kalan overin üzerine transplante edilir. Taze veya kriyoprezerve over dokusunda mikroskobik endometriotik odaklar varsa, bu dokunun reimplantasyonu çok düşük bir olasılıkta olsa da rekürrens ile sonuçlanabilir. Folikül izolasyonundan sonra in vitro folikül maturasyonu bu riski azaltmak için bir seçenektir.

“Overyan endometriozis spesifik bir durumdur ve bu şekilde tedavi edilmelidir” diye eklediler.

Kaynak Site: endonews.com
Çeviren: Dr. Işık SÖZEN